Marta Popivoda

Jugosllavia u ndërtua mbi ideologjinë e vëllazërim-bashkimit. Meqë përbëhej nga republika dhe etni të ndryshme, shteti socialist mbështetej në këtë parim udhëzues ndëretnik – i krijuar gjatë Luftës Nacional-Çlirimtare Jugosllave (1941-1945) – për t’u mbajtur i bashkuar si një trup kolektiv. Duke u mbështetur në konceptin e lashtë filozofik të dashurisë vëllazërore, ishte ideologji që parashikonte shtrirjen e dashurisë së pakushtëzuar mes vëllezërve dhe motrave në shoqërinë në përgjithësi – përtej kufijve të klasës, gjinisë, fesë dhe etnisë. Në esenë e saj filmike të bazuar në hulumtim, Marta Popivoda shqyrton mënyrat se si ky solidaritet i udhëhequr nga shteti shfaqej publikisht, qoftë në kontekstin e aksioneve të punës rinore, paradave, ngjarjeve sportive ose shfaqjeve të tjera publike. Duke analizuar filmimet e gjetura nga 1945 deri më 2000, Popivoda heton se çka e mbante trupin kolektiv së bashku dhe çka çoi në shpërbërjen e tij. Pse, ajo na thirr të shqyrtojmë, e braktisën qytetarët aq të gatshëm maksimën e vëllazërim-bashkimit në favor të nacionalizmit, individualizmit dhe kapitalizmit? A nuk kishte, a nuk ka diçka për t u shpëtuar nga socializmi?

Marta Popivoda (1982, RS/DE) është një filmbërëse, artiste dhe kërkuese e cila jeton dhe punon mes Beogradit dhe Berlinit. Shqetësimi parësor në punën e saj ka lidhje me tensionin mes kujtesës, historisë dhe ideologjisë e gjithashtu mes lidhjeve të trupave kolektivë dhe individualë. Popivoda i afrohet këtyre temave me një perspektivë feministe dhe queer.

Për shumë vite, Popivoda ka qenë e interesuar në potencialet antifashiste dhe feministe në projektin e Jugosllavisë socialiste. Në punët e saj të fundme ajo ka përdorur dramaturgjinë hapësinore, rrëfimtarinë feministe dhe parimet e radikalizmit të avashtë për të prodhuar imazhe verbale ose skena të kujtesës antifashiste.

Ajo vlerëson praktikën kolektive në artbërje dhe në kërkim dhe për shumë vite ajo ka qenë pjesë e kolektivit Teorija koja Hoda/ Teoria në ecje. Sot, Popivoda bashkëpunon shpesh me teoristen dhe dramaturgen Ana Vujanocić në produksione filmash, video instalacione dhe performanca.